Chirurgia bariatryczna to duże operacja na przewodzie pokarmowym, które mają na celu spowodowanie utraty nadmiaru masy ciała u pacjenta z otyłością. Częstość występowania powikłań okołooperacyjnych z punktu widzenia lekarza-chirurga nie jest wysokie w porównaniu z innymi dziedzinami zabiegowymi. Jednak dla pacjenta ryzyko zgonu w wyniku operacji zawsze pozostaje niepokojącym faktem. Z tego powodu ważnym pytaniem jest to w jaki sposób można zapobiec lub zredukować ryzyko powikłań w okresie pooperacyjnym.

W Marcu 2021 roku opublikowano ważne badanie w prestiżowym czasopiśmie Obesity Surgery, które wskazuje na czynniki powodujące wzrost powikłań pooperacyjnych po operacjach bariatrycznych – tzw. czynniki ryzyka. [1] To co wyróżnia wspomniane badanie to fakt, że autorzy oceniali czy powikłanie wystąpiło w okresie 90 dni od operacji. We wcześniejszych pracach na ten temat okres ten wynosił najczęściej 30 dni.

Autorzy na podstawie analizy danych ok 1700 pacjentów określili, że do wzrostu ryzyka powikłań okołooperacyjnych przyczynia się:

• Stan po operacji żołądka lub przełyku (3 x wyższe ryzyko)
• Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (2 x wyższe ryzyko)
• Wykonywanie operacji przez lekarza z małym doświadczeniem w chirurgii bariatrycznej (2 x wyższe ryzyko)

Na podstawie wyników można śmiało stwierdzić, że pierwszym krokiem do zmniejszenia ryzyka powikłań jest wybór chirurga z odpowiednim doświadczeniem w chirurgii bariatrycznym.

Czy jednak jest coś jeszcze co można zrobić aby samodzielnie poprawić bezpieczeństwo?

Tak!  Wspomniane wcześniej badanie nie brało pod uwagę czynników, które również mają wpływ na występowanie powikłań a mogą być zmodyfikowane przez pacjenta przed operacją. Przeglądając literaturę medyczną można podać dwa dodatkowe przykłady:

* Palenie papierosów

We współpracy z Texas Tech w Lubbock na podstawie danych z amerykańskich szpitali udało mi się przeprowadzić analizę bezpieczeństwa operacji bariatrycznych u palaczy. Badanie zostało opublikowane Surgical Endoscopy w 2021 roku. Wyniki analizy pokazały, że fakt palenia papierosów przed operacją powoduje wzrost występowania licznych powikłań – między innymi nieszczelności zespolenia oraz krwawienia pooperacyjnego. [2]

Wniosek jest prosty – przed operacją należy zaprzestać palenia papierosów!

* Redukcja masy ciała przed operacją

Utrata 5-10% masy ciała przed operacją jest częstym warunkiem chirurgów bariatrów przed leczeniem chirurgicznym. Wśród pacjentów panuje przekonanie, że jest to „test”. Oczywiście poniekąd pokazuje to jak bardzo poważnie pacjent podchodzi do całego procesu. Jednak mało osób jest świadoma, że tak naprawdę chodzi tu bardziej o ich bezpieczeństwo. Sun i współpracownicy wykorzystując te same bazy danych pochodzące z Ameryki Północnej ocenili w jaki sposób redukcja masy ciała wpływa na ryzyko zgonu w wyniku operacji bariatrycznej. Okazało się, że osoby których masa ciała przed operacją uległa redukcji około 5% znacznie rzadziej umierały w wyniku powikłań pooperacyjnych. Obserwacje te zresztą powtarzają się w wielu innych badaniach. [3,4]

Wniosek – przed operacją należy zredukować masę ciała zgodnie z zaleceniami!

Te podstawowe działania mogą być podjęte przez każdego pacjenta przygotowującego się do operacji bariatrycznej. Nawet przed wizytą u chirurga. W procesie kwalifikacji lekarz dodatkowo ocenia obecność innych czynników ryzyka i proponuje postępowanie mające na celu zwiększenia bezpieczeństwa operacji.

Bezpieczna operacja to zadowolony pacjent i spokojnie śpiący chirurg.

Na podstawie:

• Meunier, H., Menahem, B., Le Roux, Y. et al. Development of the “OS-SEV90 Score” to Predict Severe Postoperative Complications at 90 Days Following Bariatric Surgery. OBES SURG 31, 3053–3064 (2021). https://doi.org/10.1007/s11695-021-05367-0
• Janik MR, Aryaie AH. The effect of smoking on bariatric surgical 30-day outcomes: propensity-score-matched analysis of the MBSAQIP. Surg Endosc. 2020 Jul 29. doi: 10.1007/s00464-020-07838-4. Epub ahead of print. PMID: 32728767.
• Sun Y, Liu B, Smith JK, et al. Association of Preoperative Body Weight and Weight Loss With Risk of Death After Bariatric Surgery. JAMA Netw Open. 2020;3(5):e204803. Published 2020 May 1. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.4803
• Tewksbury C, Williams NN, Dumon KR, Sarwer DB. Preoperative Medical Weight Management in Bariatric Surgery: a Review and Reconsideration. Obes Surg. 2017;27(1):208-214. doi:10.1007/s11695-016-2422-7

dr hab. Michał Janik

Profesor WIML

Specjalista Chirurgii Ogólnej